Khi Vương quốc Anh chính thức bắt đầu quá trình rời Liên minh châu Âu, bức tranh rõ ràng hơn về diễn tiến quá trình Brexit đã có thể thành hình.

Nền kinh tế Anh đã làm tốt hơn nhiều so với dự đoán của nhiều người kể từ cuộc trưng cầu dân ý vào tháng 6 năm ngoái, với sự tăng trưởng bứt tốc vào cuối năm và đạt 1.8% cho cả năm 2016. Đồng Bảng Anh giảm giá đã tạo cú hích cho các nhà xuất khẩu trong khi đó làm tăng giá những sản phẩm nhập khẩu, đẩy lạm phát tăng nhanh.

Tuy nhiên, hầu hết các nhà kinh doanh đang cân nhắc các lựa chọn của họ trước khi triển khai các hoạt động tại Vương quốc Anh; họ hoặc đang lưỡng lự trong việc quyết định đầu tư hoặc đang xem xét các khả năng nhằm chuyển hoạt động của họ ra khỏi Anh. Vương quốc Anh với vai trò là thành viên quan trọng của hệ thống kinh tế thế giới đang khiến tất cả quốc gia khác đổ dồn sự chú ý đến số phận của họ, cũng như của cả châu Âu, qua đó tác động đến các quốc gia này trong quá trình đánh giá các tác động phát sinh từ sự kiện Brexit.

Asean, với tư cách là một tổ chức, gắn kết hoạt động kinh tế của mình với cả nền kinh tế EU và Vương quốc Anh sẽ không tránh khỏi phải chịu những tác động từ tranh cãi trong quá trình Brexit

Theo Ngân hàng phát triển châu Á và Trung tâm thương mại quốc tế, Việt Nam và Thái Lan là những nhà xuất khẩu chính của Asean vào thị trường Anh, với các con số lần lượt là 4.8 tỷ đô la Mỹ (21.1 tỷ Malaysia Ringgit) và 3.6 tỷ đô la Mỹ trong năm 2014. Tuy nhiên, theo tính toán của Viện Nghiên cứu Kinh tế Asean và Đông Á, về tổng thể, Vương quốc Anh chỉ chiếm 1.5% tổng lượng xuất khẩu của Asean trong năm 2015.

Asean, thông qua các kênh thương mại, chịu sự tác động từ EU nhiều hơn là từ nước Anh. EU là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Asean, chiếm 13% thương mại của toàn khối năm 2014.

Ủy ban Châu Âu xác định rằng các nhà xuất khẩu lớn nhất của Asean vào thị trường EU là Việt Nam và Malaysia với giá trị đối với mỗi quốc gia lần lượt là 33 tỷ euro (54.2 tỷ Malaysia Ringgit) và 22.2 tỷ euro. Liên quan đến hoạt động đầu tư, đầu tư trực tiếp nước ngoài từ EU chiếm 16.7% tổng vốn đầu tư đầu tư nước ngoài của toàn khối, đạt 19 tỷ đôla, trong đó, đầu tư từ Vương quốc Anh chiếm một phần ba tổng đầu tư từ EU.

Phân tích số liệu nhập khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài cung cấp một bức tranh không toàn diện về tác động của Brexit đến Asean. Theo đó, mặc dù không thể phủ nhận sự thật Asean tiếp tục là một khu vực xuất khẩu trong tương lai gần, việc tăng phụ thuộc vào hoạt động nhập khẩu linh kiện, bộ phận để sản xuất các sản phẩm xuất khẩu hoàn thiện của toàn khối sẽ là xu hướng chung. Hoạt động sản xuất sẽ mang đậm sự phân đoạn trong thời đại toàn cầu hóa, với ngày càng ít các sản phẩm được sản xuất tại cùng một quốc gia bởi một công ty cụ thể.

Kết quả của các hoạt động đầu tư nêu trên chính là hệ thống thương mại toàn cầu hiện tại không những tập trung vào các sản phẩm đã hoàn thiện mà còn đặt trọng trọng tâm vào các bộ phận, thành phần của các sản phẩm (sản phẩm trung gian). Ngân hàng Thế giới ước tính các sản phẩm trung gian này chiếm đến 20% tổng lượng thương mại toàn cầu. Asean cũng không là trường hợp ngoại lệ của xu hướng gia tăng hoạt động xuất nhập khẩu các sản phẩm trung gian do sự phát triển các mạng lưới sản xuất gắn kết các quốc gia.

Theo Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển, tỷ lệ tham gia vào Chuỗi Giá trị Toàn Cầu của khu vực Đông Á và Đông Nam Á là 56%. Điều này chứng tỏ sự phân đoạn trong hoạt động thương mại hàng hóa của khu vực.

Dựa trên số liệu thống kê của Tổ chức Hợp tác và Phát triển và Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) có thể thấy, trong trường hợp của Asean, 28.4% tổng giá trị xuất khấu của khối đến từ bên ngoài khu vực; theo đó EU là một nhân tố chủ đạo đóng góp vào “giá trị gia tăng ngoại” đối với các sản phẩm xuất khẩu của khối. 16.3% tổng giá trị gia tăng ngoại đóng góp vào các sản phẩm xuất khẩu của Asean có nguồn gốc từ EU.

Malaysia, Singapore, Brunei là những quốc gia có tỷ trọng cao giá trị gia tăng EU trong các sản phẩm xuất khẩu. Phân tích sâu hơn số liệu về thương mại của các quốc gia thành viên Asean cho thấy sự quan trọng của giá trị gia tăng EU trong đối với một số lĩnh vực công nghiệp trọng điểm của Asean. Yếu tố EU đóng góp đến 10% giá trị trong tổng giá trị xuất khẩu của lĩnh vực điện tử, ngành công nghiệp xuất khẩu quan trọng nhất của Malaysia. Trong khi đó, Thái Lan, nhà xuất khẩu xe ô tô hàng đầu khu vực có sự đóng góp của yếu tố EU lên đến 6.4%; đối với Việt Nam, 4.4% tổng khối lượng xuất khẩu của ngành công nghiệp dệt may có sự đóng góp của nhân tố EU.

Có hai kết luận chính có thể rút ra từ việc phân tích tác động của Brexit đến Asean.

Đầu tiên, Asean chắc chắn nên lo lắng về việc hoạt động kinh tế ngưng trệ có nguyên nhân từ Vương quốc Anh có thể gây những thiệt hại to lớn đến phần còn lại của EU. Sự lao dốc của nền kinh tế EU nói chung, không chỉ giới hạn bởi những hệ quả phát sinh từ sự suy yếu của kinh tế Anh sẽ gây ảnh hưởng xấu đến nhu cầu hàng xuất khẩu từ Asean.

Số liệu cũng giúp ta nhận thấy rõ những yếu tố tổn thương có nguy cơ dẫn đến sự đứt gãy của mạng lưới sản xuất mà các ngành công nghiệp xuất khẩu của Asean đang gắn kết. Tính chất phân đoạn phức tạp của thương mại toàn cầu cũng như sự kết nối dần của Asean với chuỗi giá trị cho thấy việc đánh giá những tác động ngoại sinh đến hoạt động kinh tế khu vực sẽ ngày càng trở thành một công việc đòi hỏi sự đánh giá toàn diện và mang tính liên kết.

Điều đó cho thấy sự cần thiết cần phải đi xa hơn việc thẩm định các tiêu chuẩn về tổng khối lượng xuất khẩu và hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài khi đánh giá các tác động từ sự kiện Brexit đến Asean. Điều quan trọng không kém đó là cân nhắc tầm quan trọng của giá trị gia tăng ngoại khi phân tích những tác động dự kiến của Brexit đến Asean.

Nguồn: http://www.nst.com.my

Từ khóa: Tác động, của Brexit, đến Asean