Nếu tình hình trở nên xấu hơn, nỗ lực tái tranh cử của Donald Trump sẽ bị đe dọa. Tương tự, nếu kinh tế Trung Quốc giảm tốc mạnh trước thềm lễ kỷ niệm một trăm năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc vào năm 2021, quyền lực của Tập Cận Bình cũng sẽ bị suy yếu, cựu thủ tướng Australia Kevin Rudd cho biết.

Giờ đây, khi lễ kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã kết thúc, đã đến lúc hướng sự chú ý trở lại cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.

Cuộc xung đột sắp bước vào giai đoạn quyết định. Thật vậy, vòng đàm phán tiếp theo có lẽ là cơ hội cuối cùng để cả hai giải quyết các vấn đề về thương mại, công nghệ và rộng hơn là tình trạng hỗn độn kinh tế đang nhấn chìm cả hai nước.

Nếu không đạt được đồng thuận, thế giới nên bắt đầu chuẩn bị cho cú chuyển hướng kinh tế dữ dội nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Nước Mỹ sẽ rơi vào suy thoái là một rủi ro có thật, và nền kinh tế toàn cầu sẽ được chứng kiến một sự phân tách rộng lớn giết chết mối quan hệ Mỹ - Trung trong tương lai. Và các cử tri theo chủ nghĩa dân tộc ở cả hai quốc gia sẽ có đầy lý lẽ để biện minh rằng, cuộc xung đột là điều không thể tránh khỏi.

CUỘC CHIẾN THƯƠNG MẠI VỚI BỐN GIAI ĐOẠN

Cho đến nay, cuộc chiến thương mại đã trải qua bốn giai đoạn. Giai đoạn một bắt đầu từ tháng 3 năm ngoái, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp đợt thuế nhập khẩu đầu tiên đối với hàng hóa Trung Quốc.

Giai đoạn hai bắt đầu với sự kiện đình chiến tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Buenos Aires - Argentina vào tháng 12 năm ngoái, khi Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố rằng họ sẽ ký kết một thỏa thuận trong vòng 90 ngày.

Tình trạng đình chiến đã bị phá vỡ vào đầu tháng 05/2019, khi mỗi bên đều cáo buộc bên còn lại đưa ra những thay đổi lớn trong dự thảo thỏa thuận vào phút cuối.

Giai đoạn ba có thể được mô tả phù hợp nhất qua cụm từ “mùa hè của những bất mãn”: Mỹ áp đặt mức thuế nhập khẩu mới, và Trung Quốc đã trả đũa tương tự, đồng thời công khai đáp trả việc Mỹ đưa các công ty Trung Quốc vào “danh sách đen”.

Để đáp lại việc Mỹ đưa Huawei và năm công ty công nghệ khác của Trung Quốc vào danh sách đen, Trung Quốc cũng thành lập “danh sách các thực thể không đáng tin cậy” để đe dọa loại trừ các công ty Mỹ.

TẠI SAO ĐỐI THOẠI CÓ CƠ HỘI THÀNH CÔNG CAO HƠN

Với những diễn biến như thế, tại sao nên kỳ vọng rằng vòng đàm phán tiếp theo sẽ thành công?

Đầu tiên, nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc đều gặp rắc rối. Ở Mỹ, những số liệu về sản xuất và việc làm của khu vực tư nhân gần đây đã củng cố thêm cho triển vọng bi quan của nền kinh tế.

Nếu tình hình trở nên xấu hơn, chiến dịch tái tranh cử của Trump vào tháng 11 năm 2020 sẽ bị đe dọa.

Tương tự như vậy, bất kỳ sự giảm tốc đáng kể nào trước thềm lễ kỷ niệm một trăm năm của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào năm 2021 cũng sẽ khiến quyền lực của ông Tập bị suy yếu, đây sẽ là rào cản đầu tiên cho nỗ lực tại vị nhiệm kỳ thứ ba gây tranh cãi của ông Tập vào năm 2022.

Mỗi bên đều tuyên bố rằng cuộc chiến thương mại đang làm tổn thương phía bên kia nhiều hơn. Nhưng, lẽ dĩ nhiên, cuộc chiến đang làm tổn thương cả hai bên, bằng cách gây bất ổn thị trường, phá hủy niềm tin kinh doanh và làm suy yếu sự tăng trưởng.

Mỗi bên đều tuyên bố rằng, nền kinh tế của mình có đủ sức chịu đựng để vượt qua một cuộc xung đột kéo dài. Về vấn đề này, không rõ bên nào có lý lẽ thuyết phục hơn.

Mỹ chắc chắn ít phụ thuộc vào thương mại hơn Trung Quốc; nhưng Trung Quốc, mặc dù bị suy yếu bởi các lựa chọn chính sách trong nước yếu kém được ban hành trước chiến tranh thương mại, vẫn có các công cụ tài chính, tiền tệ và tín dụng mạnh hơn để tùy ý sử dụng.

Cho dù thế nào, cả hai bên đều nhận ra rằng nền kinh tế của mình đang bị chĩa súng. Do đó, mặc dù có giọng điệu cứng rắn, cả Trump và Tập cuối cùng đều muốn đạt được một thỏa thuận.

Hơn nữa, hai bên cần đạt được thỏa thuận vào cuối năm nay nhằm ngăn chặn thiệt hại thêm từ việc tăng thuế quan, dự kiến có hiệu lực vào ngày 15 tháng 12. Mốc thời gian này khiến cả hai bên phải bắt đầu thực hiện các bước đi tượng trưng và thực chất ngay lập tức.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC MỘT THỎA THUẬN THƯƠNG MẠI

Bước đầu tiên, Trung Quốc nên sử dụng lại dự thảo 150 trang trước đó, nhưng với các sửa đổi nhằm đáp ứng ba "lằn ranh đỏ" của mình.

Cụ thể, Trung Quốc nên bỏ các điều khoản cho phép Mỹ tiếp tục duy trì các đòn thuế quan kể cả sau khi thỏa thuận đã được ký kết, và đơn phương áp dụng lại thuế quan nếu Mỹ kết luận rằng Trung Quốc không tôn trọng thỏa thuận.

Và cần bổ sung một cam kết rằng Trung Quốc sẽ thực thi thỏa thuận theo phương cách "phù hợp với quy trình lập hiến, lập pháp và lập quy của Trung Quốc".

Thứ hai, Trung Quốc nên cải thiện đề nghị ban đầu về việc giảm 200 tỷ USD thâm hụt thương mại song phương theo thời gian. Đề nghị này tuy bất hợp lý về mặt kinh tế, nhưng lại rất quan trọng về mặt cá nhân và chính trị đối với ông Trump.

Thứ ba, mặc dù Trung Quốc muốn tránh các lệnh cấm về trợ cấp nhà nước cho các doanh nghiệp và các ngành của Trung Quốc, nước này vẫn nên giữ lại điều khoản liên quan đến bảo vệ sở hữu trí tuệ và cấm chuyển giao công nghệ cưỡng bức trong dự thảo thỏa thuận trước đó.

Hơn nữa, có thể mỗi quốc gia sẽ tự tuyên bố quan điểm của nước họ đối với chính sách công nghiệp nhà nước trong thông cáo chính thức kèm theo việc ký kết thỏa thuận. Một tuyên bố như vậy thậm chí có thể chỉ định các cơ chế trọng tài trong nước và quốc tế được sử dụng nhằm thực thi tất cả các luật liên quan đến tính trung lập cạnh tranh.

TẠO RA BẦU KHÔNG KHÍ TÍCH CỰC

Thứ tư, cả hai bên phải tạo ra một bầu không khí chính trị tích cực hơn. Trong những tuần gần đây, đã có những dấu hiệu cho thấy điều này có thể xảy ra, bao gồm các báo cáo về việc Trung Quốc mua đậu nành của Mỹ vào tháng Chín.

Mặc dù số lượng mua hàng vẫn còn thấp dưới mức lịch sử, sự gia tăng này sẽ giúp Trump xoa dịu cơn giận của những người nông dân tại các bang ủng hộ mình.

Phía Mỹ, trong khi đó, đã hoãn tăng thuế thêm 5% ​​lên hàng hóa Trung Quốc, dự kiến bắt đầu từ ngày 15 tháng 10. Mỹ cũng có thể miễn giảm cho một số công ty Mỹ bán các sản phẩm đầu vào không nhạy cảm cho Huawei.

Thứ năm, cả hai bên nên coi Hội nghị thượng đỉnh hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương tháng 11 tại Santiago là cơ hội cuối cùng để ký kết thỏa thuận.

Sau các cuộc đàm phán cấp cao giữa Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc và Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer trong tháng này, các vấn đề nổi cộm nên được thống nhất tại Bắc Kinh vào đầu tháng 11.

Việc hoàn thành thỏa thuận trước Lễ Tạ ơn sẽ rất quan trọng nhằm ổn định niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ trong mùa Giáng sinh.

MỘT LỰA CHỌN KHẮC NGHIỆT

Kevin Rudd là một trong số ít các nhà bình luận đã tranh luận rằng, mặc dù xung đột chính trị, nhưng các mối quan tâm cơ bản của Trump và Tập sẽ khiến một thỏa thuận thương mại trở nên khả dĩ.

Nhưng vụ việc luận tội Trump gần đây có thể phá hỏng quá trình này. Nếu Trump bị thất thế, ông ta có động cơ để đưa ra đường lối cứng rắn hơn chống lại Trung Quốc, bất chấp lợi ích kinh tế thực sự của Mỹ.

Tuy nhiên, nhìn chung, Trump biết mình sẽ gặp bất lợi nếu một cuộc suy thoái xảy ra vào năm 2020, có nghĩa là, khả năng đạt được một thỏa thuận vẫn cao hơn.

Dẫu vậy, việc không đạt được sự đồng thuận trong hai tháng quan trọng tiếp theo có thể khiến toàn bộ quá trình sụp đổ.

Cả hai bên đã dành nhiều thời gian để chuẩn bị cho Kế hoạch B trong năm 2020: leo thang cuộc thương chiến, kích động chủ nghĩa dân tộc và đổ lỗi cho phía bên kia về các thiệt hại xảy ra sau đó.

Nếu điều đó xảy ra, nguy cơ suy thoái ở Mỹ, châu Âu và Australia vào năm tới sẽ rất cao, mặc dù Trung Quốc sẽ tìm cách giảm thiểu các tác động trong nước thông qua kích thích tài chính và tiền tệ hơn nữa.

Lựa chọn hiện tại dành cho Mỹ và Trung Quốc là rất khắc nghiệt. Đối với các nước còn lại trên thế giới, mối hiểm họa cao hơn lúc nào hết.

(*) Kevin Rudd, cựu thủ tướng Australia, hiện là Chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á tại New York. Bài bình luận này dựa trên gợi ý gần đây của Phòng Thương mại Mỹ tại Bắc Kinh.

Nguồn: Channel News Asia

Từ khóa: Lợi ích, cơ bản, Trump, Tập, thỏa thuận, thương mại.