Hành lang kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC) được xem như là cơ hội thay đổi cho cả Pakistan và khu vực. Nó là tác nhân chính của Pakistan, được hứa hẹn tạo ra tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, tạo ra khoảng 700,000 việc làm trong vòng 15 năm và xây dụng các khu kinh tế đặc biệt dọc tuyến đường. Nhưng Pakistan chưa thể theo kịp các yêu cầu cơ bản để nhận được lợi ích từ hành lang kinh tế trên.

Có ba điều kiện tiên quyết nếu muốn thu được lợi ích từ xây dựng cơ sở hạ tầng đường bộ: nhân lực, khả năng kết nối địa phương và môi trường kinh doanh thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Tình trạng hiện hữu của các điều kiện này ở 19 huyện mà tuyến đường đi qua thực tế rất thấp.

Thứ nhất, nguồn nhân lực ở các khu vực này đang bị tụt lại phía sau. Tỉ lệ hoàn thành giáo dục bậc cao ở các huyện thuộc CPEC là rất thấp – dao động từ 17 phần trăm ở Kohistan đến 38 phần trăm ở Khuzdar, so với mức trung bình 52 phần trăm của đất nước. Trường hợp tương tự đối với các chỉ số giáo dục khác, khi tỉ lệ người biết chữ và đăng ký nhập học cũng ở mức thấp.

Thứ hai, mạng lưới giao thông và đường xá kém phát triển. Các tuyến đường nông thôn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối với các khu vực ở nhiều vùng khác nhau và hỗ trợ phát triển kinh tế. Chúng còn là những điều kiện tiên quyết để phát triển những vùng đặc biệt xa xôi và khó khăn. Đầu tư hạ tầng ở những vùng nông thôn giúp tăng thu nhập, tạo ra việc làm, và truân chuyển thêm nhiều hàng hóa nông nghiệp.  

Khoảng 60 phần trăm các mouza (tên gọi một loại đường nông thôn ở Pakistan) ngắn hơn 1 km và khoảng 67 phần trăm các mouza kết nối hiệu quả trong cùng bán kính. Nhưng ở các huyện CPEC, đường xá và giao thông quá xấu, chỉ khoảng 4 phần trăm và 23 phần trăm các mouza ở Kohistan có kết nối, và câu chuyện là tương tự ở các quận khác.

Thứ ba, dòng chảy FDI bị hạn chế bởi môi trường kinh doanh yếu kém. Năm 2016, theo bảng xếp hạng tạo thuận lợi kinh doanh, Pakistan xếp thứ 138 trong tổng số 189 nền kinh tế. Ở Nam Á, Pakistan còn thậm chí xếp thứ 6 trong 8 nước. Các dữ liệu chỉ ra rằng, chỉ số điện (xếp 157), thời gian đóng thuế (xếp 171), thương mại xuyên biên giới (xếp 169) và thực thi hợp đồng (xếp 151) cho thấy hiệu quả kinh doanh thấp đến mức đáng báo động.

Nhằm cải thiện các chỉ số trên, cơ cấu tổ chức – như ổn định chính trị và hệ thống tư pháp độc lập - đóng vai trò bắt buộc. Không ngạc nhiên khi biết được rằng chất lượng cơ cấu tổ chức của Pakistan rất thấp. Về chỉ số kiểm soát tham nhũng, Pakistan xếp thứ 22 trong khi Nam Á và Trung Á lần lược xếp thứ 39 và 64. Tình hình tương tự cho các chỉ số luật pháp.

Nhằm hưởng lợi từ CPEC, Pakistan cần phải cải thiện 3 điều kiện tiên quyết trên, khi mà tất cả ba nhân tố này đều thấp. Trước hết, Pakistan cần đầu tư vào việc cải cách cơ cấu tổ chức, nhằm thực thi pháp luật và đảm bảo ổn định chính trị.

Thứ hai, phát triển đường nông thôn và hệ thống giao thông nên nằm là một phần của dự án CPEC. Không có kết nối địa phương, tuyến đường chưa thể tạo ra việc làm và tăng trưởng như kỳ vọng. Chính quyền các tỉnh nên chủ động lên kế hoạch và phát triển các tuyến đường nông thôn và mạng lưới giao thông.

Thứ ba, phát triển nguồn nhân lực thông qua giáo dục phổ thông và đào tạo nghề nên là trọng tâm, đặc biệt ở những vùng nghèo đói. Chính phủ Pakistan nên xây dựng chương trình đào tạo chuyên từng lĩnh vực nhằm đáp ứng nhu cầu địa phương. Do đó, cần nghiêm túc thực hiện một nghiên cứu đầy đủ về nhu cầu và cơ hội kinh doanh của địa phương.

Nếu không thực thi việc cải cách cơ cấu tổ chức, thiết lập đường xá và xây dựng mạng lưới giao thông hoặc phát triển nguồn nhân lực, CPEC có thể mãi nằm trên giấy.

Saima Nawaz là trợ giảng tại COMSATS Institute of Information Technology, ở Islamabad, Pakistan.

Nasir Iqbal là Giám đốc Nghiên cứu tại Benazir Income Support Programme (BISP), ở Islamabad, Pakistan.

Nguồn: eastasiaforum.org – HT

Từ khóa: Pakistan, chưa thể, hưởng lợi, CPEC