Hai năm sau ngày Hiệp định tạo thuận lợi hóa thương mại(TFA)-thỏa thuận hình thành dưới sự bảo trợ của Tổ chức thương mại thế giới (WTO)-có hiệu lực, một phân tích từ UNCTAD cho thấy các nguồn lực đã sẵn sàng để giúp sức cho những quốc gia thành viên đang phát triển thực thi đầy đủ các điều khoản trong cam kết này đúng thời hạn.

Trong bối cảnh giao lưu thương mại giữa các nước trong WTO chiếm đến 98% hoạt động giao thương toàn cầu, TFA ra đời nhằm mục đích đẩy nhanh tốc độ lưu chuyển và thông quan hàng hóa khi qua lại biên giới các nước, đồng thời nâng cao hiệu quả của hợp tác hải quan giữa các quốc gia.

Cũng theo bài phân tích mới này, ngày 22/2/2019 không những đánh dấu hai năm kỷ niệm sự ra đời TFA mà là thời điểm quan trọng đối với tiến trình thực thi thỏa thuận này. Những bước ban đầu của quá trình thực hiện cũng như cam kết hỗ trợ kỹ thuật theo nội dung của TFA – vẫn còn là mục tiêu cần thực hiện của gần một nửa các nền kinh tế đã và đang phát triển.

Mặc dù có đến 141/164 quốc gia thành viên WTO đã phê chuẩn TFA; vẫn còn 22 nước chưa thông qua thỏa thuận, và một nửa trong số đó nằm trong danh sách những nền kinh tế kém phát triển nhất thế giới.

Bà Shamika N. Sirimanne, giám đốc bộ phận công nghệ và logistics của UNCTAD cho biết “Chúng tôi đang cung cấp hỗ trợ giúp các thành viên WTO thực thi toàn diện TFA vì thủ tục hải quan được xử lý nhanh hơn cũng đồng nghĩa với việc người tiêu dùng chi trả ít hơn cho thực phẩm, quần áo, đồ điện tử và hàng loạt sản phẩm khác. Điều này đặc biệt quan trọng tại những nước nghèo nơi chi phí thương mại cao gấp 1.8 lần so với phần còn lại của thế giới, bởi vì sự chậm trễ trong thủ tục tại biên giới”.

Cũng theo WTO, thực hiện đầy đủ những cam kết trong TFA sẽ cắt giảm chi phí thương mại giữa các quốc gia thành viên trung bình là 14.3%, đồng thời sẽ là cơ hội để tăng cường thương mại toàn cầu, thúc đẩy thịnh vượng và giúp cộng đồng các quốc gia đạt được Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.

Tuy nhiên, bản phân tích chỉ ra rằng các nền kinh tế đang và kém phát triển muốn được hưởng lợi từ quy định “đối xử đặc biệt và ưu tiên” trong TFA thì phải thực hiện nghĩa vụ thông báo như đã cam kết trong hiệp định.

Bà Sirimanne cho biết thêm “Nghĩa vụ thông báo là một phần của thỏa thuận này. Những nước đang phát triển muốn đạt được lợi ích do hiệp định mang lại bắt buộc phải tuân thủ quy định do TFA đưa ra – tuy vậy, họ không cô độc trong hành trình đã nêu. Các quốc gia thành viên WTO có thể dựa vào những đối tác có kinh nghiệm như UNCTAD để hỗ trợ thực thi”.

Các cuộc thảo luận về TFA đã kết thúc tại Hội nghị bộ trưởng các nước thành viên WTO tại Bali năm 2013 và có hiệu lực thực thi sau khi 2/3 trong tổng số 164 quốc gia hoàn tất việc phê chuẩn vào ngày 22/2/2017.

UNCTAD đang hỗ trợ các nước thực thi WTO thông qua các hoạt động sau:

Chương trình hỗ trợ kiến thức, kỹ năng cho Cơ quan phụ trách thuận lợi hóa thương mại các quốc gia: Gồm 5 nhóm nội dung chính – được phát triển bởi những chuyên gia quốc tế - nhằm tăng cường kiến thức và kỹ năng cần thiết cho các cơ quan chuyên trách tại 164 nước thành viên với mục tiêu thúc đẩy thuận lợi hóa thương mại. UNTAD có thể thiết kế các khung chương trình phù hợp nhu cầu của từng quốc gia với nội dung đa dạng từ giúp xây dựng các cơ quan quản lý chuyên môn đến hỗ trợ lập kế hoạch hành động quốc gia trong lĩnh vực tạo thuận lợi thương mại. UNCTAD cũng tập trung đào tạo các chuyên gia nguồn tại từng nước để giúp phổ biến kiến thức về vấn đề này,

Hệ thống dữ liệu tự động hải quan (ASYCUDA): Thông qua tự động hóa các bộ thủ tục hải quan, ASYCUDA giúp tăng tính hiệu quả thương mại và tăng cường hoạt động cạnh tranh bằng việc giảm thời gian và chi phí giao thương; bên cạnh đó ASYCUDA đã thúc đẩy phát triển bền vững khi hệ thống này góp phần hạn chế sử dụng giấy in, tạo lộ trình minh bạch hóa và cải thiện hoạt động thu phí. ASYCUDA đã và đang khiến quy trình xửa lý thủ tục hải quan trở nên dễ dàng và nhanh chóng tại 115 quốc gia.

Cổng thương mại: UNCTAD đã phát triển cổng thương mại tại 34 quốc gia. Các thương nhân không cần phải tốn thời gian thu thập thông tin – khi tất cả dữ liệu cần thiết đều được công khai trên mạng. Quy trình thực hiện, biểu mẫu, chi phí, thời gian xử lý đối với từng loại hồ sơ, thông tin về cá nhân phụ trách xử lý, và ngay cả cơ sở pháp lý và thủ tục khiếu nại đều được cung cấp trên các cổng thương mại.

Đổi mới kế hoạch và chương trình hành động thực hiện thuận lợi hóa thương mại: UNCTAD đã và đang giúp 60 quốc gia dự thảo các chương trình, kế hoạch thực hiện thuận lợi hóa thương mại toàn diện, trong đó bao gồm nội dung triển khai những điều khoản trong TFA.

Tại cuộc họp ngày 12-13/2/2019 của Ủy ban tạo thuận lợi thương mại, WTO cho biết 164 thành viên của họ đã đạt nhiều tiến triển trong thực hiện TFA. Nhiều quốc gia đã kêu gọi một sự cam kết để hoàn thành đúng thời hạn những điều khoản đã được các bên đồng thuận trong hiệp định; đồng thời, các nước cũng thảo luận về cách thức để hỗ trợ lẫn nhau để đảm bảo TFA có hiệu lực thực thi toàn diện.

UNCTAD đã giúp đổi mới hoạt động thuận lợi hóa thương mại hơn 40 năm qua; trên cơ sở những kinh nghiệm quý báu tích góp được, cơ quan này có thể cung cấp những kiến thức chuyên môn, công trình nghiên cứu và giải pháp kỹ thuật phù hợp nhất cho các quốc gia có nhu cầu.

Nguồn: UNCTAD

Từ khóa: UNCTAD, WTO, TFA, thuận lợi thương mại