Sự hồi sinh của hiệp định từ thời ông Obama có lẽ sẽ đưa Hoa Kỳ trở lại vị trí lãnh đạo tại Châu Á-Thái Bình Dương, giúp thương mại của khu vực này thoát khỏi sự ảnh hưởng của Trung Quốc. Hiệp định TPP sẽ giúp kiềm chế Trung Quốc hiệu quả hơn so với các lệnh trừng phạt về thuế quan và cấm xuất khẩu hiện tại, tất nhiên là cần thêm sự hỗ trợ bởi Đảng Dân chủ và các đồng minh của Hoa Kỳ.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã không diễn biến theo kế hoạch dự kiến của chính quyền Trump, khi mà các mức thuế quan cao hay kiểm soát đầu tư đã không đủ sức đánh bại kinh tế Trung Quốc. Khả năng chính quyền Trump hồi sinh Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng không có gì đáng ngạc nhiên trong bối cảnh trận chiến kéo dài và các bên cần một mặt trận mới.

Cuộc chiến thương mại hiện đang trong tình trạng bế tắc, không bên nào có thể giành chiến thắng. Mặc dù kinh tế Trung Quốc đang có dấu hiệu chậm lại, nhưng các tác động lớn từ cuộc chiến lên nước này không quá rõ ràng. Nỗi sợ hãi lớn nhất của Hoa Kỳ là Trung Quốc có khả năng bình thường hóa các đòn trừng phạt liên quan đến chiến tranh thương mại thông qua việc điều chỉnh cấu trúc, giống như Nga đã làm, như vậy theo thời gian sẽ vô hiệu hóa chiến lược ngăn chặn của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Hiệp định TPP do Obama khởi xướng bao gồm 12 quốc gia thành viên dọc theo Vành đai Thái Bình Dương, ngoại trừ Trung Quốc. Những quốc gia này chiếm 40% GDP thế giới. Mục đích địa chính trị của TPP là cô lập kinh tế Trung Quốc, đồng thời, được sử dụng như một công cụ hữu hiệu hơn các biện pháp thuế quan, kiểm soát đầu tư và cấm xuất khẩu hiện nay.

TPP đề xuất loại bỏ tới 18.000 loại thuế quan. Đây sẽ là lợi thế cho các tập đoàn lớn liên quan tới việc đáp ứng các tiêu chuẩn lao động, quy định môi trường và sở hữu trí tuệ cũng như các điều khoản có lợi cho phía doanh nghiệp trong tranh chấp giữa nhà nước sở tại và nhà đầu tư nước ngoài.Ngoài ra, theo dự kiến, các ngành nông nghiệp và dịch vụ của Hoa Kỳ sẽ là bên hưởng lợi lớn.

Bỏ qua những yếu tố trên, các nhà phê bình của Hoa Kỳ nhận xét lĩnh vực sản xuất sẽ chịu tổn thất nhất khi TPP có hiệu lực.Việc cân bằng nhu cầu của công nhân sản xuất ở Hoa Kỳ, vốn không được chính quyền Obama ưu tiên, với yêu cầu địa chính trị của nước này là một câu hỏi hóc búa đối với Trump. Do đó, lý do Trump rút khỏi TPP để hoàn thành lời hứa “Nước Mỹ đầu tiên” là một điều có thể giải thích rõ ràng. Hơn nữa, nếu để mất các nguồn việc gia công vào tay những người dân Việt Nam hay Mexico sẽ khiến Trump mất điểm trước cử tri phổ thông.

Việc Trump quyết định rút khỏi TPP đã dẫn tới nhiều cuộc biểu tình, đặc biệt là từ Nhật Bản, nơi đã đưa ra các mạnh mẽ đối với Hoa Kỳ yêu cầu họ xem xét lại. Về mặt kỹ thuật, có thể nói TPP đã bị khai tử, nhưng nó vẫn có thể được hồi sinh bởi 11 quốc gia thành viên còn lại với cấu trúc hầu như còn nguyên vẹn.

Việc khơi mào lại hiệp định TPP nên được xem xét như một phương án nghiêm túc. Khi Hoa Kỳ vẫn áp dụng các biện pháp hiện nay, TPP có thể thúc đẩy đáng kể vị thế chiến lược của nước này. Vai trò của Hoa Kỳ là trung tâm TPP và người bảo vệ, với sức mạnh khiến dòng chảy thương mại chuyển hướng khỏi Trung Quốc, đồng thời nếu tiếp tục kết nạp thêm thành viên tham gia hiệp định sẽ thực sự trở thành cơn ác mộng đối với Trung Quốc.

Với cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đang đến và rất có khả năng Trump sẽ giành chiến thắng, khi đó, việc tham gia TPP có thể được đưa ra trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump. Trong bối cảnh các đối thủ của Trump ngày càng nhiều, việc hồi sinh TPP được hy vọng sẽ là điểm chung của lưỡng đảng, dù hiệp định này bắt nguồn từ Đảng Dân chủ.

Việc Trump áp dụng các biện pháp thuế quan sẽ là một động lực thúc đẩy các quốc gia thành viên khác phải gấp rút đảm bảo vị thế của mình nếu TPP được hồi sinh. Nói cách khác, Trump sẽ có lợi thế khi đàm phán lại các điều khoản có lợi với Mỹ, đặc biệt là các biện pháp nhằm hạn chế thiệt hại cho ngành sản xuất Mỹ.

Cuối cùng, một TPP do Trump khởi xướng có lẽ sẽ được đặt một cái tên khác. Ngoài ra, mục tiêu địa chính trị của nó có lẽ sẽ đi ngược lại bản chất cách mạng của một thỏa thuận thương mại tự do.Đây sẽ là một sự khác biệt trong việc mở lại các cuộc đàm phán cho một Quan hệ đối tác thương mại và đầu tư xuyên Đại Tây Dương mới - được coi là người anh em họ của TPP khu vực châu Âu.

Khi Trump đã thất bại trong các biện pháp kinh tế chống lại Trung Quốc thì khả năng TPP được phục hồi là rất cao. Với sự ủng hộ của lưỡng đảng và các đồng minh, TPP hoàn toàn có thể chống lại Trung Quốc một cách hiệu quả hơn và khiến các nhà phê bình Trump phải nhận sai. Biết đâu được, trong tương lai không xa sẽ có một hiệp định thương mại tự do đa phương hoàn toàn mới nhưng lại có mục tiêu và nội dung tương tự TPP.

Nguồn: SCMP

Từ khóa: TPP, vũ khí, ông Trump, chiến tranh, thương mại, Mỹ, Trung.