Xu hướng mở rộng điều tra phòng vệ thương mại (PVTM) ngày càng gia tăng của các nước đối với hàng hóa xuất khẩu (XK) của Việt Nam, do đó đòi hỏi doanh nghiệp (DN) Việt cần phải có sự chuẩn bị, ứng phó trước các cuộc điều tra, vụ kiện.

Theo Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương, tính đến nay hàng hoá XK Việt Nam đã đối diện với 239 vụ việc liên quan kiện PVTM. Mặt hàng bị điều tra PVTM ngày một đa dạng. Ngành có kim ngạch XK cao, nông thủy sản Việt Nam mỗi năm đem về kim ngạch XK từ 10-12 tỷ USD; các sản phẩm như tôm, cá tra, basa, mật ong của Việt Nam luôn thường trực đối diện với các vụ điều tra, cảnh báo điều tra, khởi kiện và áp đặt chống trợ cấp thuế,... Ngoài ra, xu hướng điều tra PVTM đối với hàng hoá XK Việt Nam ngày càng mở rộng. Nếu như trước đây chủ yếu là Hoa Kỳ, EU nhưng gần đây, các nước đang phát triển, cũng như các nước có FTA với Việt Nam cũng đã gia tăng điều tra PVTM.

Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) tiếp tục gia hạn thời gian điều tra xem xét phạm vi sản phẩm và lẩn tránh thuế PVTM đối với tủ gỗ từ nhập khẩu Việt Nam. Theo thông báo của DOC, kết luận cuối cùng về điều tra xem xét phạm vi sản phẩm dự kiến được ban hành vào ngày 5/4/2024. Đối với điều tra lẩn tránh thuế, DOC cũng đã tiếp tục gia hạn thời gian ban hành kết luận sơ bộ và kết luận cuối cùng của vụ việc tới ngày 19/4 và ngày 18/7/2024.

Vụ việc điều tra phạm vi sản phẩm và lẩn tránh thuế PVTM bị DOC lần lượt khởi xướng từ tháng 5 và tháng 6/2022. Tháng 9/2023, DOC ban hành thông báo điều chỉnh kết luận sơ bộ tháng 3/2023, theo đó liệt kê 3 trường hợp tủ gỗ nhập khẩu từ Việt Nam có các bộ phận sản xuất tại Trung Quốc thuộc phạm vi của lệnh áp thuế gốc với Trung Quốc. Trước đó, từ 4/2020 đến nay, Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp với tủ gỗ có xuất xứ từ Trung Quốc với mức thuế chống bán phá giá là từ 4,37% đến 262,18%, mức thuế chống trợ cấp là từ 13,33% đến 293,45%.

Ngày 14/2/2024, DOC đã chính thức khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp với một số sản phẩm đĩa giấy nhập khẩu từ Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam.

Mới đây, Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) đã khởi xướng điều tra chống trợ cấp đối với mặt hàng kính cường lực tráng và không tráng có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam. Tổng cục Nhập khẩu, Bộ Thương mại Thổ Nhĩ Kỳ (DGI) ban hành thông báo gia hạn áp dụng thuế tự vệ đối với sản phẩm bàn chải đánh răng nhập khẩu vào Thổ Nhĩ Kỳ kể từ ngày 3/2/2024 đến ngày 2/2/2027. Việt Nam không được loại trừ do nằm trong danh sách các quốc gia có lượng nhập khẩu đáng kể vào Thổ Nhĩ Kỳ.

Trước nguy cơ bị kiện PVTM, Phòng Xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ thương mại đã liên tiếp đưa ra các cảnh báo nguy cơ về một số nước điều tra áp dụng biện pháp PVTM và đưa ra các khuyến cáo để các hiệp hội, doanh nghiệp lưu ý. Mới đây, đơn vị đã cảnh báo nguy cơ Canada điều tra áp dụng biện pháp PVTM đối với mặt hàng dây thép nhập khẩu từ Việt Nam.

Phòng Xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài cho biết, tính đến nay, Canada đã khởi xướng điều tra 8 vụ việc PVTM đối với các mặt hàng thép XK của Việt Nam, trong đó có 5 vụ việc chống bán phá giá, 2 vụ việc chống trợ cấp và 1 vụ việc tự vệ. Theo đó, Canada nhắm tới hầu hết các mặt hàng/loại hình thép XK chủ lực của Việt Nam như thép cốt bê tông, thép tấm chống ăn mòn, thép cuộn, ống thép dẫn dầu OCTG…

Với chính sách giám sát và siết chặt quản lý với thép nhập khẩu để bảo vệ thị trường nội địa, dự kiến trong thời gian tới, Canada sẽ tiếp tục nghiên cứu, điều tra nhằm áp dụng với những mặt hàng/loại hình thép còn lại của Việt Nam, trong đó có mặt hàng dây thép. Đây là mặt hàng được ứng dụng rộng rãi trong bê tông dự ứng lực (PC Wire), khung dù, hạt bi sắt lốp xe (TBW), dây piano, lõi dây của các dây dẫn, dây cáp dùng cho thang máy, cần cẩu, lõi điện cực hàn, đinh…

Trong khi đó, số liệu thống kê từ Trademap cho thấy, kim ngạch XK mặt hàng thép dây của Việt Nam sang Canada tăng nhanh trong các năm trở lại đây. Năm 2020, Việt Nam đã XK khoảng 10 triệu USD dây thép sang Canada. Kim ngạch XK mặt hàng này tăng gấp đôi lên 21 triệu USD trong năm 2021 và tiếp tục tăng trưởng mạnh, đạt khoảng 40 triệu USD trong năm 2022. Việc gia tăng tuyệt đối về trị giá là một trong các tiêu chí để Canada tiến hành điều tra, áp dụng biện pháp PVTM đối với dây thép của Việt Nam.

Do vậy, căn cứ các thông tin nêu trên, Cục Phòng vệ thương mại đưa ra cảnh báo về nguy cơ Canada điều tra áp dụng biện pháp PVTM đối với mặt hàng dây thép nhập khẩu từ Việt Nam, đồng thời khuyến nghị hiệp hội, DN liên quan cần rà soát lại việc XK dây thép sang thị trường Canada (tham khảo các mã HS sau: 7223, 7213, 7227, 7306), chuẩn bị ứng phó trong trường hợp Canada tiến hành điều tra vụ việc PVTM; chủ động nghiên cứu, nắm vững quy định, thủ tục điều tra PVTM của Canada. Trong trường hợp bị điều tra, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị hiệp hội, DN liên quan cần có chiến lược tham gia, xử lý vụ việc; hợp tác đầy đủ theo yêu cầu của cơ quan điều tra; thường xuyên phối hợp để nhận được sự hỗ trợ từ Cục Phòng vệ thương mại.

Trước các nguy cơ bị kiện phòng vệ thương mại, luật sư Đinh Ánh Tuyết, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), Văn phòng Luật sư IDVN cho rằng, DN cần thường xuyên cập nhật các thông tin về các vụ điều tra PVTM và tham gia các lớp tập huấn, cập nhật các thông tin quan trọng về diễn biến thị trường thường xuyên cho DN.

Để hỗ trợ DN ứng phó với các vụ việc điều tra PVTM, bà Nguyễn Hằng Nga, Phó Trưởng phòng, Phòng Xử lý PVTM, Cục Phòng vệ Thương mại cho biết, Cục Phòng vệ thương mại đã ban hành danh mục cảnh báo sớm các mặt hàng có nguy cơ bị điều tra PVTM, công bố cho các DN, hiệp hội và các địa phương, bộ, ngành liên quan để cùng phối hợp với DN theo dõi. Đồng thời, DN cần cập nhật thông tin liên quan đến các vụ kiện từ các văn phòng luật sư hay từ chính các cơ quan PVTM…

Sự chuẩn bị này sẽ giúp DN có thời gian chuẩn bị nhiều hơn, tốt hơn về cả nguồn lực, kiến thức quy định pháp luật của nước sở tại. Đặc biệt, các DN cần quan tâm theo dõi diễn biến của các vấn đề liên quan đến kiện PVTM để có sự phối hợp và nhận được sự hỗ trợ tích cực từ Cục Phòng vệ thương mại. Như vậy, với sự chuẩn bị từ sớm, từ xa, DN, ngành hàng sẽ có sự chủ động ứng phó với các vụ kiện PVTM một cách hiệu quả; đặc biệt là tránh được các thiệt hại, các ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động XK.

Nguồn: Công An Nhân dân

Từ khóa: phòng vệ thương mại, ứng phó, điều tra, chống bán phá giá