Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Canada trong khu vực ASEAN. Mặc dù hai nước chính thức bắt đầu thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1973, nhưng quan hệ giữa Việt Nam và Canada mới chỉ được củng cố và tăng cường trong giai đoạn gần đây.

Tháng 3/2017, Thủ tướng Canada, Ông Justin Trudeau đã ký Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), hướng đến việc tiếp cận sâu hơn mười nền kinh tế bên kia Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam.

Với Hiệp định CPTPP, một trong những hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới, các doanh nghiệp ở Canada sẽ được trải nghiệm độ minh bạch cao hơn khi hoạt động tại các thị trường mới nổi này, cùng với hàng loạt các cơ hội đầu tư và kinh doanh trên khắp khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Việt Nam hiện tại là đối tác thương mại lớn nhất của Canada trong khu vực. Thêm vào đó, sự xuất hiện của Hiệp định CPTPP đã làm thay đổi phạm vi quan hệ giữa Canada và Việt Nam, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp Canada muốn tham gia vào quỹ đạo tăng trưởng hiện tại của Việt Nam.

Tác động của Hiệp định CPTPP đối với Canada

Chuyên gia kinh tế cấp cao của Canada dự đoán Hiệp định CPTPP sẽ có tác động tích cực đến nền kinh tế nước này.

Tính toán những thay đổi trước và sau khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực, các chuyên gia kinh tế cho rằng: Xét về mặt tổng thể, Canada có thể được hưởng lợi từ những ưu đãi giảm thuế khi tiếp cận các nền kinh tế trong Hiệp định này.

Kết quả nghiên cứu cho thấy: dự kiến trong dài hạn, nền kinh tế Canada sẽ thu được lợi ích gia tăng khoảng 4,2 tỷ USD. Khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực, Canada sẽ là thành viên duy nhất trong khối G7 có FTA với khu vực Bắc Mỹ, Châu Âu và Châu Á - Thái Bình Dương.

Các điều khoản và điều kiện được thoả thuận trong Hiệp định CPTPP đã tạo ra một khuôn khổ cho hoạt động thương mại, giúp tăng cường khả năng tiếp cận thị trường giữa các quốc gia thành viên. Khi Hiệp định được phê chuẩn, việc loại bỏ thuế quan sẽ kích thích phát triển các hoạt động kinh doanh ra nước ngoài của Canada.

Chính phủ Canada ước tính với sự xuất hiện của Hiệp đinh CPTPP, các nhà xuất khẩu nước này sẽ tiết kiệm được 428 triệu USD mỗi năm. Trong đó, Việt Nam nằm trong nhóm ba nước mà các nhà xuất khẩu Canada tiết kiệm được nhiều nhất. Theo thời gian, giá trị xuất khẩu của Canada có thể sẽ gia tăng khi mà thị trường Việt Nam ngày càng minh bạch và ổn định.

Cắt giảm thuế cho hàng hóa giữa Canada và Việt Nam sẽ được triển khai ngay khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực. Các mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Canada sẽ bắt đầu được miễn thuế. Các sản phẩm từ thịt bò sẽ được cắt giảm thuế đến 34% trong vòng 7 năm, và các sản phẩm từ thịt lợn sẽ được loại bỏ thuế lên tới 31% trong vòng 9 năm.

Tương tự với các sản phẩm công nghiệp như máy móc, sẽ được loại bỏ thuế lên tới 25% trong vòng 8 năm, hóa chất và nhựa sẽ được giảm thuế 31% trong vòng 10 năm, kim loại và khoáng sản cũng sẽ được giảm thuế 40% trong vòng 10 năm.

Tiềm năng thương mại giữa Canada và Việt Nam

Mặc dù tiềm năng thương mại và đầu tư ở Việt Nam là khá lớn, Canada vẫn chưa khai thác được hết tiềm năng đó.

Khối lượng hàng hóa xuất khẩu gần đây từ Canada vào Việt Nam thấp hơn đáng kể so với các đối tác chiến lược khác của Việt Nam. Canada chỉ chiếm 0,2%, tương đương 395 triệu USD, trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam; trong khi Trung Quốc chiếm đến 31%, tương đương 60 tỷ USD; và Hàn Quốc chiếm 17%, tương đương 32,6 tỷ USD.

5 nhóm mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Canada vào Việt Nam trong năm 2016 là sản phẩm động vật (23%, 89,2 triệu USD), sản phẩm rau củ quả (19%, 74,1 triệu USD), sản phẩm hóa chất (13%, 50,5 triệu USD), máy móc (12%, 46,6 triệu USD) và da động vật (5,4%, 21,2 triệu USD).

5 nhóm mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc vào Việt Nam trong năm 2016 là máy móc (31%, 18,8 tỷ USD), hàng dệt may (20%, 12,1 tỷ USD), kim loại (16%, 9,32 tỷ USD), sản phẩm hóa chất (5,1%, 3,03 tỷ USD), và rau củ quả (4,8%, 2,87 tỷ USD).

5 nhóm mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Hàn Quốc vào Việt Nam trong năm 2016 là máy móc (56%, 18,3 tỷ USD), hàng dệt may (8,6%, 2,8 tỷ USD), kim loại (8,6%, 2,8 tỷ USD), nhựa và cao su (6,9%, 2,25 tỷ USD) và các công cụ (4,5%, 1,48 tỷ USD).

Nhóm các mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc và Hàn Quốc vào Việt Nam bao gồm: máy móc, hàng dệt may và kim loại. Đây là những mặt hàng rất quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Hiện nay, nhóm hàng nhập khẩu hàng đầu của Việt Nam bao gồm máy móc, kim loại và mạch tích hợp - những sản phẩm phục vụ cho xu hướng bùng nổ xây dựng tại Việt Nam.

Trong khi đó, các nhóm hàng xuất khẩu hàng đầu của Canada lại không đóng góp trực tiếp vào việc phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam. Mặc dù máy móc nằm trong số các mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Canada, nhưng nó chỉ chiếm một phần nhỏ so với số lượng hàng hoá mà Trung Quốc và Hàn Quốc đang xuất khẩu vào Việt Nam

Viêt Nam sẽ là một thị trường tiềm năng đối với các doanh nghiệp Canada chuyên về cơ sở hạ tầng và xây dựng, tuy nhiên bên cạnh đó là sự cạnh tranh từ phía Trung Quốc và Hàn Quốc.

Hiện nay, doanh nghiệp Canada vẫn có ưu thế cạnh tranh ở một số lĩnh vực nhập khẩu hàng đầu của Việt Nam như thiết bị viễn thông, sản phẩm từ gỗ, các sản phẩm nông - ngư nghiệp. Hiệp định CPTPP sẽ mang lại cơ hội mới dành cho các doanh nghiệp Canada đang kinh doanh những ngành hàng này.

Cơ hội cho nhà đầu tư Canada

Các nhà đầu tư trong các lĩnh vực tương đồng với mục tiêu phát triển của Việt Nam, chẳng hạn như phát triển bền vững, sẽ dễ dàng giành được những dự án đầu tư dài hạn. Ví dụ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã công khai yêu cầu Canada hỗ trợ về dự án năng lượng mặt trời để phát triển công nghệ năng lượng sạch. Tuy nhiên, mức độ đầu tư từ Canada vẫn còn khá thấp, mặc dù Canada hoàn toàn có khả năng cạnh tranh trong ngành.

Tương tự, chính phủ Canada đang chú ý đến các cơ hội mới ở Việt Nam. Trong lĩnh vực giáo dục, Việt Nam đang dành 3 tỷ USD mỗi năm cho học tập và nghiên cứu ở nước ngoài; điều này cho thấy các nhà đầu tư Canada có thể tìm thấy cơ hội hợp tác hoặc đầu tư tại Việt Nam.

Tương tự, lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) đã trở thành nền tảng cho sự phát triển của Việt Nam: mạng 4G được triển khai vào năm 2017, dẫn đến sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu lớn (big data) và phân tích dữ liệu, cũng như lĩnh vực công nghệ tài chính. Trong khi đó, sự phát triển của công nghệ sẽ tiếp tục tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Canada trong lĩnh vực hạ tầng; nhu cầu đối với các công việc như quy hoạch và thiết kế, sáng tạo vật liệu mới, xây dựng, vận hành và quản lý dự án cũng sẽ cao hơn.

Các doanh nghiệp Canada sẽ có thêm lợi thế cạnh tranh khi CPTPP được phê chuẩn. Tuy nhiên, khai thác các cơ hội sẵn có ở Việt Nam dựa trên mối quan hệ đã có nhiều bước tiến giữa hai nước cũng đáng để các doanh nghiệp Canada xem xét, khi Việt Nam nắm giữ một vị trí quan trọng trong số các nước ASEAN mà Canada có thiết lập quan hệ.

Tuy nhiên, nếu muốn hội nhập thành công vào thị trường Việt Nam, các doanh nghiệp Canada phải có một cách tiếp cận chiến lược bám sát các lợi thế sẵn có của Việt Nam như: chi phí thấp nhân công thấp, dân số trẻ và đang phát triển, và nền kinh tế ngày càng mở cửa. Ngoài việc xác định các ngành công nghiệp trọng điểm, các nhà đầu tư Canada nên làm quen với môi trường pháp lý cũng như chính sách thuế hiện hành. Lãnh đạo các doanh nghiệp Canada có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam nếu họ trở nên chủ động hơn.

Nguồn: Vietnam Briefing

Từ khoá: Hiệp định CPTPP, CPTPP, Canada, Việt Nam, hội nhập quốc tế, thúc đẩy thương mại.