Liệu Hiệp định thương mại tự do ASEAN- Canada có là một FTA trên giấy?

Sáng kiến này lần đầu được đề xuất vào năm 2016, và vào tháng trước, vấn đề này đã được đem ra bàn bạc lại tại Đối thoại ASEAN- Canada lần thứ 16 diễn ra tại Ottawa, Canada. Hai bên đã đồng ý tiếp tục thực thi Kế hoạch Hành động ASEAN- Canada (2016-2020), trong đó có mục tiêu hướng đến một Hiệp định thương mại tự do ASEAN- Canada tiềm năng.

Khi ý tưởng này được công bố lần đầu vào năm 2016, Văn phòng Kinh tế trưởng Global Affairs Canada và Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA) đã tiến hành các nghiên cứu và các mô hình kinh tế. Kết quả cho thấy, một hiệp định toàn diện không chỉ đơn thuần xóa bỏ thuế quan, mà còn bao gồm tự do hóa lĩnh vực dịch vụ và đầu tư, giảm các biện pháp phi thuế quan (NTMs), và cải thiện đến cơ sở hạ tầng thương mại, sẽ mang lại lợi ích tốt nhất cho cả Canada và ASEAN.

Một báo cáo khác được Hội đồng Kinh doanh Canada- ASEAN và Đại học British Columbia công bố vào năm 2017 với tiêu đề “Lợi thế của ASEAN” cho thấy, một FTA ASEAN- Canada sẽ giúp kim ngạch thương mại hai chiều tăng thêm 11 tỷ USD, và thúc đẩy tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Canada tăng thêm 1.2 tỷ USD trước năm 2027.

Với lợi thế này, Canada là đối tác thương mại lớn thứ 9 của ASEAN và ASEAN cũng là đối tác lớn thứ 6 của Canada.

Hỗ trợ Canada

Tháng 9 năm ngoái, chính phủ Canada đã tổ chức một cuộc tham vấn các bên liên quan trong nước về các nội dung nào nên được đưa ra đàm phán với ASEAN, để giúp FTA có khả năng trở thành hiện thực nhất. Với mong muốn nhắc nhở ASEAN rằng FTA ASEAN-Canada đã được chuẩn bị từ khá lâu, Thủ tướng Canada Justin Trudeau vào tháng 11 năm ngoái đã nói với các nhà lãnh đạo ASEAN rằng, ASEAN là một khu vực kinh tế tăng trưởng nhanh chóng và Canada “rất mong muốn hợp tác với ASEAN.”

Triển vọng về một FTA ASEAN- Canada cũng được hoan nghênh tại Canada. Ông Jim Carr, Bộ trưởng Đa dạng hóa Thương mại Quốc tế Canada, năm 2018 cũng đã phát biểu: Việc gia tăng thương mại với các thị trường tăng trưởng nhanh chóng và năng động như các thị trường trong khu vực ASEAN là một phần quan trọng của chiến lược đa dạng hóa thương mại của chính phủ Canada.

Người Canada còn lo ngại, nếu quá trình hội nhập thương mại quan trọng này không sớm đạt được, Canada sẽ mất cơ hội ngàn vàng để tận dụng lợi thế của một thị trường với 640 triệu dân và một tầng lớp trung lưu đang nổi lên nhanh chóng.

Năm ngoái, Ông Stewart Beck, Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành Quỹ châu Á- Thái Bình Dương của Canada đã phát biểu trước giới báo chí: “Một hiệp định thương mại Canada- ASEAN là một cơ chế quan trọng và cần thiết, và sẽ giúp chúng tôi bắt kịp các đối thủ cạnh tranh khác trên thế hiện hiện đang ăn luôn phần của chúng tôi tại Đông Nam Á.”

ASEAN hiện có nhiều FTA với các nền kinh tế lớn trên thế giới như Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc - và Canada mong muốn sớm gia nhập thị trường này, đặc biệt quan tâm đến các tác động của các FTA ASEAN, Úc và New Zealand.

Năm ngoái, Hội đồng Kinh doanh Canada- ASEAN đã công bố thương mại song phương giữa ASEAN và Úc đã tăng từ 76.5 tỷ USD năm 2010- khi FTA ba bên ASEAN- Úc- New Zealand có hiệu lực- lên thành 89.5 tỷ USD vào năm 2016. Thương mại giữa ASEAN và New Zealand từ 9.5 tỷ USD năm 2010 đã tăng lên 13.1 tỷ USD năm 2016; đồng thời, trong suốt giai đoạn 2016-2017, thương mại giữa Úc -ASEAN cũng tăng 9% so với năm 2016, tương đương 100 tỷ USD.

Mặc dù Canada và bốn thành viên ASEAN- Brunei, Malaysia, Singapore và Việt Nam- là đối tác trong Hiệp định Tiến bộ và Toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), nghiên cứu của Canada đã phát hiện rằng việc, lợi ích từ việc giao thương với các nước ASEAN không nằm trong CPTPP (như Indonesia, Thái Lan, Philippines, Myanmar, Campuchia và Lào) sẽ lớn hơn lợi ích từ việc giao thương với các nước ASEAN trong CPTPP.

Các rào cản thương mại

Mặc dù, việc hợp tác hai bên mang lại nhiề lợi ích, vẫn có những thách thức cần vượt qua nếu một FTA ASEAN- Canada được triển khai.

Theo một cuộc khảo sát giữa năm 2016 được tiến hành với các doanh nghiệp Canada đang hoạt động tại khu vực ASEAN và các công ty đặt trụ sở tại Đông Nam Á nhưng có quan hệ chặt chẽ với Canada: Tham nhũng, thực thi luật pháp và các quy định không nhất quán, khó khăn trong việc thuê lao động lành nghề đáng tin cậy, chi phí hiệu quả và việc ưu đãi hơn đối với các doanh nghiệp trong nước được cho là một trong những rào cản chính đối với thương mại và đầu tư.

Cuộc khảo sát mang tên ‘Khảo sát Triển vọng Kinh doanh Canada- ASEAN năm 2016’, được tiến hành bởi Đại học British Columbia và Hội đồng Kinh doanh Canada- ASEAN, đã tiến hành khảo sát 175 doanh nghiệp thuộc đối tượng kể trên tại 10 nước ASEAN, nhằm mục đích đưa ra những nhận định về các cơ hội, thách thức và những điều kiện hoạt động chung mà doanh nghiệp sẽ gặp phải khi kinh doanh tại khu vực này.

Hội nhập kinh tế thắt chặt hơn, với các sáng kiến như Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) và hướng đến hội nhập các thị trường và chuỗi sản xuất trong Đông Nam Á, sẽ giúp xóa bỏ những mối quan ngại trên của doanh nghiệp.

Tóm lại, kết luận chính mà báo cáo này rút ra được đó là, 94% số người được hỏi bày tỏ một tinh thần lạc quan về mối quan hệ trong tương lai giữa Canada và ASEAN . Ngoài ra, 2/3 số người được hỏi cho biết trong chưa đầy 3 năm, các hoạt động của họ tại ASEAN đã đem về lợi nhuận; 3/4 số công ty được hỏi có lợi nhuận năm ngoái từ mức khiêm tốn đến mức cao, điều này cho thấy, doanh nghiệp vô cùng lạc quan vào hoạt động kinh doanh tại khu vực.

Nguồn: The ASEAN Post

Từ khóa: Canada, ASEAN, hợp tác song phương, FTA, triển vọng