Các khoản trợ cấp của chính phủ Trung Quốc dành cho các công ty trong các lĩnh vực chiến lược có phải là mối đe dọa đối với khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Hoa Kỳ?

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã làm nổi bật một số vấn đề gây tranh cãi giữa hai nước. Một trong số đó là việc Trung Quốc trợ cấp cho các doanh nghiệp trong nước, mà theo Washington, cách làm này đã tạo ra một sân chơi không công bằng cho các công ty Mỹ hoạt động trong nước lẫn các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc. Các khoản trợ cấp của Trung Quốc đe dọa khả năng cạnh tranh của Mỹ đến mức độ nào?

Trung Quốc trợ cấp cho các công ty trong các lĩnh vực được coi là chiến lược, bao gồm thép, sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời, phát triển pin điện, đóng tàu và hóa dầu. Việc Trung Quốc tập trung trợ cấp cho lĩnh vực công nghệ là một phần trong chương trình “Made in China 2025” của nước này. Những khoản trợ cấp được cho là làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Mỹ, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn đang gặp bất lợi về chi phí.

Nghiên cứu về hiệu quả hoạt động của các công ty nhận trợ cấp đưa đến các kết luận ​​trái chiều. Ví dụ, trợ cấp của chính phủ trong ngành công nghiệp quang điện đã được chứng minh là làm tăng hiệu quả đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng trợ cấp của chính phủ giúp tạo thêm nguồn tài chính bên ngoài cho cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, khi tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư bên ngoài giữa doanh nghiệp nhận trợ cấp và doanh nghiệp không nhận trợ cấp là không khác nhau. Ngược lại, một nghiên cứu khác cho thấy rằng các công ty nhận trợ cấp có thể trông hấp dẫn hơn vì có chi phí nợ thấp hơn, mặc dù hiệu quả tài chính có thể không tốt hơn các công ty khác.

Nghiên cứu này kết luận rằng, các công ty Trung Quốc nhận trợ cấp có thể không nhất thiết phải có lợi thế hơn so với các công ty không nhận trợ cấp. Nói cách khác, chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy, trợ cấp luôn làm cho các công ty trở nên tốt hơn so với các đối thủ của mình, mặc dù trong một số ngành, chẳng hạn như ngành quang điện, các công ty được trợ cấp phát huy hiệu quả hơn trong đổi mới.

Tuy vậy, trợ cấp có khả năng mang lại cho các doanh nghiệp Trung Quốc lợi thế về chi phí so với các doanh nghiệp Mỹ không được trợ cấp, nên cần thực hiện một số biện pháp để đảm bảo cạnh tranh bình đẳng. Trợ cấp đã trở thành một vấn đề chính trị đặt ra câu hỏi về tính công bằng của mô hình kinh tế Trung Quốc nói chung, trong đó nhà nước bảo vệ các ngành công nghiệp mà họ coi là chiến lược đối với an ninh kinh tế. Vì căng thẳng chính trị giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đã gia tăng trong 5 năm qua, vấn đề trợ cấp cần phải được giải quyết triệt để.

Có thể thực hiện cách tiếp cận gồm hai hướng. Hướng thứ nhất là thúc đẩy khả năng cạnh tranh của Hoa Kỳ. Điều này có thể được thực hiện bằng cách cải thiện việc ứng dụng các khám phá khoa học vào các sản phẩm chế tạo, bảo vệ các kết quả nghiên cứu khoa học giai đoạn đầu bằng cách đặt các trụ sở nghiên cứu ở Hoa Kỳ, đào tạo công nhân về các quy trình sản xuất mới và kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ mua hàng hóa được sản xuất từ ​​các công ty trong nước. Các biện pháp này sẽ giúp nuôi dưỡng đổi mới sáng tạo ở Mỹ và các quy trình sản xuất liên quan.

Hướng thứ hai đã được Hoa Kỳ, Châu Âu và Nhật Bản đề xuất trong cuộc đàm phán của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2017 về đối phó tình trạng bóp méo thị trường gây ra bởi trợ cấp, doanh nghiệp nhà nước và ép buộc chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, có rất ít biện pháp cụ thể được đưa ra, khiến các vấn đề còn bỏ ngỏ. Các các giải pháp tiềm năng đã được đề xuất bởi Elvire Fabry vào năm ngoái, đó là mở rộng danh sách các khoản trợ cấp bị WTO cấm, đảo ngược nghĩa vụ chứng minh để các chính phủ phải chứng minh rằng các khoản trợ cấp không gây méo mó thị trường, và cải thiện tình trạng thông báo về các khoản trợ cấp. Những hành động này sẽ cung cấp phương tiện từ bên ngoài để thực thi cạnh tranh chính đáng.

Trở lại câu hỏi ban đầu: Trợ cấp của Trung Quốc có làm giảm chi phí cho các công ty Trung Quốc? Mặc dù không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy trợ cấp đe dọa nghiêm trọng đến khả năng cạnh tranh của các công ty Hoa Kỳ, nhưng có vẻ như trợ cấp đã tạo ra một số biến dạng thị trường. Cùng với thực tế trợ cấp của Trung Quốc đã trở thành một công cụ chính trị, vấn đề này nên được theo đuổi đến cùng, cả ở Hoa Kỳ và tại WTO.

Nguồn: The Diplomat - TQ

Từ khóa: trợ cấp Trung Quốc, năng lực cạnh tranh của Hoa Kỳ